Trong bài đăng dạo trước, mình có đưa ra câu hỏi “Liệu Disney có dối trá khi để Herakles trở thành con đẻ của Hera hay không?”. Câu trả lời là KHÔNG. Dù Disney thích chém gió, biến tấu các câu chuyện cho phù hợp với đối tượng khán giả của họ, nhưng riêng vụ này thì họ chém gió có căn cứ hẳn hoi. Ngoài ra, bài đăng này cũng sẽ cung cấp cho các bạn một vài ý kiến phân tích khá thú vị về mối quan hệ giữa Herakles và Hera theo quan điểm của giáo sư Gregory Nagy – một học giả nghiên cứu chuyên sâu về văn hóa Hy Lạp cổ.
Phần lớn các câu chuyện về Herakles đều giới thiệu người anh hùng này là con của Zeus với một người phụ nữ phàm trần tên là Alkmene. Tuy nhiên, hơi ngược đời khi Alkmene bị lãng quên hoàn toàn ở các câu chuyện liên quan đến kỳ công của Herakles, thay vào đó thì “bà mẹ ghẻ” Hera lại xuất hiện thường xuyên và gần như “bên con trên mọi nẻo đường”. Thậm chí là dù Hera tìm đủ cách hãm hại Herakles, nhưng cái tên của người anh hùng lại mang ý nghĩa vinh danh bà mẹ ghẻ này. Vì thế nên không ít nhà nghiên cứu đã cho rằng mối quan hệ giữa Hera và Herakles gắn bó, mang nhiều ý nghĩa hơn là chỉ cho bú trộm miếng sữa.
Trước tiên, hãy nhắc lại một chút về cái chết của Herakles trong thần thoại.
[Vào thời khắc cuối cùng trong cuộc đời anh hùng của Herakles, chàng nếm trải cái chết đau đớn nhất có thể tưởng tượng ra, đỉnh điểm là bị thiêu chết. Ra đi kiểu này giống như thử thách sau cùng đối với hệ thần kinh, theo những chuẩn mực anh hùng của người Hy Lạp cổ. Đây là cách nó diễn ra. Herakles trúng độc chí tử khi da chàng tiếp xúc với tinh dịch của một tên nhân mã đang hấp hối. Người vợ bị ghẻ lạnh của Herakles, Deianeira, giữ chất độc này trong một cái lọ thủy tinh, và bôi nó lên quần áo lót khiton mà nàng gửi cho Herakles nhằm cố gắng lấy lòng chàng; người anh hùng đã hỏi lấy một chiếc áo choàng và quần áo lót khiton để có thể làm lễ tế cho thần Zeus sau khi bắt được Iole, một cô gái trẻ mà chàng có ý định cưới làm vợ. Herakles lấy quần áo cho lễ tế và mặc khiton. Cái chết ập đến. Khi làn da của Herakles chạm vào thuốc độc được bôi lên quần áo lót, chất độc nhanh chóng thấm vào người và chàng bắt đầu buốc cháy dữ dội từ bên trong. Đau đớn dày vò, và Herakles biết rằng chàng đang chết dần. Chàng thu xếp để người dân Trachis dựng cho mình một dàn thiêu hỏa táng trên đỉnh núi Oeta, và sau đó trèo lên trên dàn thiêu. Chàng khát khao thoát được giải thoát khỏi nỗi khốn khổ của mình, sẵn lòng chết và bị ngọn lửa trên giàn hỏa táng nuốt trọn; chàng ra lênh cho người bạn Philoktetes của mình hãy châm lửa. Vào đúng khoảnh khắc chết chóc đau đớn đó, tia chớp chói lòa từ cha chàng, thần Zeus, đánh vào chàng. Thế rồi chàng ngồi dậy trong đống lửa, lửa cháy ngùn ngụt. Sau đó, những người có mặt trong tang lễ đều không tìm thấy bất kỳ dấu vết nào của Herakles, thậm chỉ là xương cốt. Họ đi về nhà nhà ở Trachis, nhưng Menoitios, cha của Patroklos, người sau này sẽ lập ra một giáo phái thờ Herakles tại Opous, và người dân thành Thebe cũng có một giáo phái thờ anh hùng tương tự. Tuy nhiên, những người khác, đặc biệt là người Athen, lại thờ Herakles không phải với tư cách một vị anh hùng mà là một vị thần.]
Vấn đề là tại sao lại có người phong thần cho Herakles, trong khi đến phút cuối đời chàng ta vẫn chỉ là á thần? Câu trả lời nằm ở câu chuyện về thời khắc cuối đời của Herakles do Diodorus xứ Sicily – một sử gia Hy Lạp cổ, sống vào khoảng thế kỷ I TCN – kể lại. Phiên bản mà Diodorus kể đã trở thành căn cứ cho truyền thống thờ cúng Herakles với tư cách một vị thần ở nhiều nơi cũng như biến Herakles thành con trai của Hera.
[Vào thời khắc Herakles qua đời, chàng tỉnh lại và nhận ra mình đang ở đỉnh Olympus, cùng với các vị thần. Chàng nhận ra mình đã trở nên bất tử. Thế rồi chàng được theoi (các thần) trên đỉnh Olympus công nhận là một trong số họ (apotheosis – theo cách gọi trong tiếng Hy Lạp). Hera giờ đây đã chuyển từ mẹ kế của Herakles thành mẹ đẻ của chàng. Hera đi vào giường và kéo Herakles lại gần người mình; thế rồi qua lớp quần áo, nàng đẩy Herakles ngã xuống đất, tái hiện lại [mimesis] sự chào đời thuần túy’(*)]
Được Hera sinh ra có nghĩa là sự tái sinh của người anh hùng, sự tái sinh để trở thành bất tử. Cái tên Herakles nghe có vẻ thật phi logic, bởi cả cuộc đời Herakles đã chịu đựng sự bức hại của Hera, vậy mà cuối cùng anh ta lại trở thành vinh quang của Hera. Thế nhưng, khi nhìn lại toàn bộ câu chuyện, thì Hera quả thực đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời Herakles. Nếu không có sự bức hại của Hera, Herakles sẽ không bao giờ lập lên được các kỳ công cũng như đạt được trạng thái bất tử của thần thánh. Như vậy cũng không có gì khó hiểu nếu nói rằng kỳ công của Herakles phụ thuộc vào Hera.
Về câu chuyện Hera cho Herakles bú. Ngoài phiên bản kể rằng Zeus đã lén bế Herakles đến bú trộm, thì còn có một phiên bản khác kể rằng Hera tình cờ gặp được một đứa bé bị bỏ rơi, nàng rất thích đứa bé và đã cho nó bú sữa từ bầu ngực của mình, thế nhưng nó lại cắn nàng. Đứa bé này chính là Herakles. Và câu chuyện, vẫn do Diodorus xứ Sicily ghi chép lại.
Như vậy thì Disney hoàn toàn không hề bịa đặt ra câu chuyện Herakles là con trai của Hera. Họ chỉ đơn giản là lựa chọn một phiên bản tươi sáng hơn cho bộ phim. Việc chỉ trích Disney tẩy trắng cho Zeus khi đưa chi tiết này vào khá vô lý, chẳng những vô lý mà còn tiêu chuẩn kép nữa. Tại sao Zeus không thể là một người cha tốt trong một bộ phim hoạt hình lấy cảm hứng từ thần thoại nhưng việc Hades từ kẻ bắt cóc, cưỡng ép và lừa dối Persephone lại có thể trở thành người chồng mẫu mực, soái ca si tình?
Cho nên ngừng cyber bullying Zeus giúp tui với nghe anh chị em =))
Trong bài sau, chúng ta sẽ tham khảo qua một vấn đề nhức nhối khác trong thần thoại Hy Lạp: Câu chuyện 18+ – Cưỡng b.ứ.c hay Quyến rũ? Cám ơn bạn Minh Ngoc – một member có theo dõi page và đóng góp nhiều ý kiến khá thú vị đã cung cấp tài liệu lẫn gợi ý cho page về chủ đề này
(*) Theo bản dịch từ tiếng Hy Lạp của giáo sư Gregory Nagy.
Truyện thần thoại 
Bình luận về bài viết này